200 KONKUISTADORË PUSHTUAN PERANDORINË INKASE ME 10 MILIONË BANORË.

Beteja e Kajamarkës (Cajamarca) dhe kapja e Atahualpa-s.

Tiranë, Shqipëri | Populli Inkas e quajti perandorinë e tyre “Toka e katër lagjeve”, ose Tahuantinsuyu, dhe në 1533 ishte më e madhja në botë. Ajo mbulonte 2500 milje dhe shtrihej nga Kolumbia jugore në veri, deri në Kilin qendror në jug. Ajo u ngrit midis viteve 1200 dhe 1300 pas Krishtit në luginën e Kuskos (Cusco), duke i lejuar Inkasit të banonin në lartësi gjithnjë e më të larta dhe të prodhonin teprica bujqësore. Vendi mahnitës i Maçu-Piçu (Machu Picchu) është dëshmi e kësaj. Perandoria ndërtoi me sukses një rrjet rrugor prej 14000 miljesh dhe 10 milionë njerëz jetonin brenda kufijve të saj. Pra, si arritën që vetëm 200 pushtues spanjollë të pushtonin një perandori të tërë? Në fakt, një sërë faktorësh rrëzuan këtë perandori të fuqishme, kështu që bashkëkohësit e pasur vunë re se njerëzit e saj ecnin me sandale të veshura me argjend. Që nga ardhja e pushtuesve spanjollë në Amerikë, sëmundjet perëndimore kishin dobësuar në mënyrë të vazhdueshme popullsinë vendase. Perandoria e Inkave ishte goditur veçanërisht nga lija, e cila kishte reduktuar popullsinë me rreth dy të tretat dhe i kishte marrë jetën babait të Atahualpa-s, pernadorit Huayna Capac. Pas vdekjes së babait të tij perandori Atahualpa kishte zhvilluar një luftë civile kundër gjysmëvëllait të tij Huascar që zgjati gjashtë vjet. Një luftë që ai sapo e kishte fituar kur u takua me Francisco Pizarron, në 1532. Pizarro dhe forca e tij e vogël e mercenarëve u frymëzuan qartë nga suksesi i Hernan Cortes-it në Meksikë. Në një pritë të guximshme më 16 nëntor 1532, konkustadori Pizarro dhe njerëzit e tij befasuan perandorin Atahualpa dhe ndjekësit e tij të armatosur lehtë në sheshin e qytetit të qytetit të Cajamarca. Në një orë ata qëlluan dhe vranë 5000 nga njerëzit e tij, duke kursyer vetëm vetë Atahualpa. Pizarro e kishte kuptuar që Atahualpa ishte më i vlefshëm për të i gjallë sesa i vdekur. Me Atahualpën rob gjeneralët e tij nuk guxuan të sulmonin, dhe më pas, Perandori i bindi robëruesit e tij që ta shpërblenin me një dhomë të mbushur me ar dhe argjend. Pasi u mblodh thesari, spanjollët refuzuan ta lironin Atahualpën dhe i dhanë zgjedhjen të digjej i gjallë, vdekjen e një pagani, ose të konvertohej në krishterim, dhe të kishte vdekjen më të mirë të mbytjes. Atahualpa zgjodhi më vonë dhe u varros më 29 gusht 1533 dhe iu dha një varrim i krishterë. Llogari të ndryshme i kanë gërmuar më vonë, mumifikuar dhe rivarrosur mbetjet e tij. Me vdekjen e Atahualpa, perandoria u shemb dhe spanjollët konsoliduan pushtetin e tyre mbi Inkasit, duke marshuar në kryeqytetin Kusko (Cusco(, dhe duke instaluar perandorin e tyre kukull. Një thesar që nuk arriti kurrë në kohë për shpërblimin e e pengmarrësve të Atahualpës hamendësohet se qëndron i fshehur deri më sot në Ande. Qyteti i Maçu Piçu mbeti i pazbuluar nga spanjollët dhe u braktis përfundimisht nga Inkasit. Ekzistenca e tij u bë e njohur gjerësisht vetëm kur u rizbulua nga eksploruesi amerikan Hiram Bingham, më 1911. © Copyright | Agjencia Telegrafike Vox