IZRALEI PËRDOR UJIN PËR TË KONTROLLUAR BREGUN PERËNDIMOR.

Nga Bethan McKernan. Z. Mahmud Haj Mohammed qëndron në çatinë e shtëpisë së familjes së tij në fshatin e pushtuar të Bregut Perëndimor të Jaludit, dhe tregon drejt një tufë selvish në anën e kundërt të luginës. Ai sapo është kthyer nga puna në një fabrikë betoni në qytetin e afërt të Nablusit, i nxehtë dhe i lodhur në javën e fundit të Ramazanit, me xhinse të mbuluara me copa gri çimentoje. 32-vjeçari filloi të punonte atje dy vjet më parë, pasi sekuestrimi i një pjese të rëndësishme të tokës së familjes së tij nga kolonët izraelitë e bëri të pamundur për ta kultivuar më. “Është e lehtë të shihet se ku janë kolonët. Shikoni ullishtën poshtë selvisë,” - tha z. Haj Mohammed, ndërsa një tufë dhish kalonte aty. “Ajo është toka jonë, por ne nuk po e kultivojmë. Shihni sa afër janë pemët? Kjo për shkak se kolonët kanë akses në furnizimin me ujë dhe ujitjen e duhur. Krahasoni atë me pemët tona, ato që janë ndarë më shumë dhe jo në rreshta të rregullta. Uji është një nga burimet më të çmuara në Izrael dhe në territoret palestineze. Ky peizazh i bukur – gjysmëhëna pjellore historike – mund të jetë i ashpër. Por me ujë të mjaftueshëm, siç thotë Libri i Isaias, “Shkretëtira dhe toka e tharë do të gëzohen; shkretëtira do të gëzohet dhe do të lulëzojë”. Izraeli është lideri botëror në menaxhimin dhe teknologjinë e ujit: vitin e kaluar, një projekt i parë në llojin e tij filloi të pomponte ujë të shkripëzuar deti nga Mesdheu drejt veriut, për të rimbushur Detin e Galilesë në tkurrje. Megjithatë, grupet e të drejtave pretendojnë se këto suksese janë në dëm të palestinezëve; Izraeli kontrollon rreth 80% të rezervave ujore në Bregun Perëndimor, por si Bregu Perëndimor ashtu edhe Rripi i Gazës përballen me stres të madh të ujit dhe thatësirë. Në teori, askush që jeton ose punon në Zonën C, 60% e Bregut Perëndimor të kontrolluar plotësisht nga Izraeli, nuk mund të lidhet me tubacionet që i përkasin kompanisë kombëtare të ujit të Izraelit pa provuar pronësinë e tokës ose pa marrë një leje nga administrata civile izraelite, në territoret e njohura si Kogat (Cogat). Por në praktikë, qasja në burimet ujore është një armë e fuqishme e kontrolluar nga shteti për lëvizjen e vendbanimeve, duke lejuar që të lulëzojnë vreshtat, ullishtat, fermat blegtorale dhe plantacionet e hurmave në pronësi izraelite. Izraelitët, përfshirë ata që jetojnë në vendbanime, përdorin tre herë më shumë ujë në ditë sesa palestinezët e Bregut Perëndimor, sipas një raporti të ri nga OJQ-ja izraelite për të drejtat e njeriut B'Tselem. Në shumë vende, është e vështirë për fermerët palestinezë të kultivojnë edhe rendimente të ulëta të kulturave të tilla si gruri, thjerrëzat dhe qiqrat. Zvogëlimi i aksesit në tokë dhe ujë falë zgjerimit të vendbanimeve do të thotë që bujqësia kontribuon vetëm me 2.6% të PBB-së së territorit sot. Rreth 450000 izraelitë janë vendosur në atë që tani është Zona C që nga fillimi i pushtimit në vitin 1967 dhe janë të motivuar për arsye të ndryshme: disa e shohin rimarrjen e tokës biblike të Izraelit si një mision fetar ose nacionalist, ndërsa të tjerët tërhiqen nga kostoja më e lirë e jetesës ose mundësitë e biznesit. Në përgjithësi, prania e tyre shihet nga komuniteti ndërkombëtar si e paligjshme dhe një pengesë kryesore për paqen: fenomeni i dhunës së kolonëve kundër palestinezëve po rritet. Një pjesë e vogël e tyre janë pasuruar duke kultivuar mijëra hektarë tokë të diskutueshme, duke krijuar kantina fitimprurëse dhe marka të cilësisë së lartë të hurmave dhe vajit të ullirit për eksport. Një nga bizneset bujqësore më të mëdha të vendbanimeve sot është Meshek Achiya, i themeluar në vitin 2003 pranë vendbanimit biblik të rëndësishëm të Shilos, një zonë veçanërisht e njohur për grabitjet e tokës dhe dhunën e kolonëve. Familjet vendase thonë se Meshek Achiya u rrit pasi pushtoi një pjesë të tokës së tyre gjatë intifadës së dytë (kryengritjes palestineze) të viteve 2000, kur aksesi për palestinezët në zonë, duke përfshirë z. Haj Mohammedin, u bllokua nga pikat e kontrollit të ushtrisë. Përpjekjet e gazetës britanike Rojtari “The Guardian”, për të kontaktuar disa pronarë dhe drejtorë në kompani mbetën pa përgjigje. Meshek Achiya ka pohuar në dosjet ligjore se toka që ajo kultivon është blerë nga kolonë të tjerë. “Po të kishim më shumë ujë, fshati do të rritej më shumë. Por ndonjëherë në verë nuk kemi as ujë të pijshëm” tha z. Jamal Deeb, një banor i Qaryut, fshati tjetër në Jalud, ku toka e pretenduar nga disa familje vendase është marrë gjithashtu nga Meshek Achiya. “Familja ime është në pozitë të mirë sepse ne kemi dokumenta dhe mund të vërtetojmë se e zotërojmë atë, por ne ende po luftojmë për dekada. Zvarritja e betejave gjyqësore është pjesë e strategjisë” tha 55-vjeçari. “Unë nuk mendoj se do t'i shoh më ndonjëherë pemët tona në atë anë të luginës”. Suksesi i Meshek Achiya - dhe ai i shumë ndërmarrjeve të tjera të vendbanimeve izraelite - do të ishte i pamundur pa akses në sasi gjithnjë e më të mëdha uji që fermerëve u nevojiten në zonën e prirur ndaj thatësirës. Megjithatë, edhe pse ka pesë urdhra dëbimi në pritje për disa nga tokat e kontrolluara nga kompania, të mbështetura nga gjykata supreme e Izraelit, i gjithë operacioni ende duket se është i lidhur me furnizimin e agjencisë izraelite të ujit. Në vitin 2017, vitin e fundit përpara se autoriteti i ujit të ndalonte publikimin e të dhënave të detajuara mbi ndarjet e ujit bujqësor në Bregun Perëndimor, Meshek Achiya mori rreth 100000 metra kub ujë, ose 274 metra kub në ditë (një metër kub = 1000 litra). Palestinezët që jetojnë në zonën C përdorin rreth 20 litra ujë në ditë, vetëm një e pesta e minimumit 100 litra në ditë të përcaktuar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë. Historia u përsërit në të gjithë Bregun Perëndimor, tha z. Dror Etkes, një ekspert për ndërtimin dhe infrastrukturën e vendbanimeve izraelite dhe themelues i OJQ-së “Kerem Navot”. Hulumtimi i tij tregon se në të njëjtin vit, Autoriteti i Ujit ndau 17000 metra kub familjes që drejton kantinën popullore Psagot, pranë Ramallahut, ku ka një urdhër për prishjen e vilës dhe pishinës së shefit të ekzekutivit. Psagot mohoi çdo aktivitet të paligjshëm në një përgjigje me email. 12,000 metër kub të tjerë shkuan për një punonjës të Meshek Achiya, i cili ka hapur vreshtin e tij. Një lëndinë e madhe kullote delesh - e konsideruar e paligjshme sipas ligjit izraelit dhe atij ndërkombëtar - mori 9000 metra kub. Gruaja e pronarit të fermës së vezëve organike Giv’ot Olam, një tjetër postë e njohur për dhunën, ishte emri i regjistruar për 111000 metra kub.

Ndërkohë, OKB-ja thotë se më shumë se 270 objekte të ujit dhe kanalizimeve të përdorura nga palestinezët në zonën C janë shkatërruar në pesë vitet e fundit me arsyetimin se infrastruktura është e paligjshme.

Z. Kogat (Cogat), krahu i ushtrisë izraelite përgjegjëse për çështjet civile në territoret palestineze, tha në komentet e dërguara me email se “ndarja e ujit për bujqësinë izraelite në Bregun Perëndimor kryhet vetëm pas një shqyrtimi të plotë të aspekteve të ndryshme që prekin të drejtat e tokës”.

Kur uji devijohet në mënyrë të paligjshme, autoritetet marrin masa në zonë siç kanë të drejtën ligjore të bëjnë.

Pas 15 vitesh proces gjyqësor, familja Haj Mohammed arriti të rifitonte 17 hektarë (17 hektarë) – rreth një të pestën e tokës që pretendojnë – në një vendim të gjykatës së lartë në vitin 2021.

Në shkurt të këtij viti, pemët e ullirit të Meshek Achiya u shkulën dhe u shpërngulën dhe z. Mahmud dhe vëllezërit e tij mbollën grurë për herë të parë pas dekadash, për nder të babait të tyre. Z. Haj Mohammed i moshuar vdiq në 2017; ai kurrë nuk pa asnjë nga tokat e familjes të kthehen.

“Kolonët ende zbresin nga shtëpitë e tyre në kodër. Javën e kaluar më kërcënuan se do të më vrisnin” tha ai, duke qëndruar mes dheut të sapo lëruar. Në gungën sipër fushës, tre kolonë u ulën dhe shikonin, një flamur izraelit blu e bardhë që valëvitej sipër.

“Shumë njerëz në fshatin tonë vendosën të largoheshin. Këtë po e bëj për babain tim, por edhe për fëmijët e mi”, tha ai.