KRIMINELËT NË EL SALVADOR JANË TË TMERRUAR (I KANË MBUSHUR BREKËT) NGA PRESIDENTI I FORTË BUKELE.

Nga gazeta Ekonomisti (The Economist). Londër, Britani e Madhe | Kur z. Najib (Nayib) Bukele, presidenti i El Salvadorit, e përshkroi veten si diktatori më i lezetshëm në botë, njerëzit i kushtuan shumë vëmendje pjesës së parë të asaj fraze, dhe jo mjaftueshëm të dytës.

Nëse kashtet e stilistëve, syzet e shtrenjta të diellit dhe mburrja e pandërprerë në mediat sociale llogariten si të bukura nuk ka asnjë pasojë.

Nëse një vend tjetër i Amerikës Latine po përqafon diktaturën ka më shumë rëndësi.

Më 4 shkurt 2024 në El Salvador zhvillohen zgjedhjet. Z. Bukele është i ndaluar me kushtetutë të kandidojë për një mandat të dytë.

Megjithatë, ai është në këmbë, pasi ka krijuar një rrugëdalje si të Putinit për të shmangur kufijtë e mandatit.

Dhe ai është i sigurt se do të fitojë, pasi ka sjellë paqen në një vend të terrorizuar më parë nga bandat kriminale. Ai është një nga udhëheqësit më të njohur në botë. Shumë politikanë në rajon pyesin veten nëse duhet ta imitojnë atë.

Dhuna e bandave, e nxitur kryesisht nga tregtia e drogës, është një problem i madh në Amerikën Latine.

Në disa vende bandat mund të sfidojnë autoritetin e shtetit, duke korruptuar zyrtarët, duke viktimizuar qytetarët, dhe duke gjymtuar ekonominë legjitime.

Udhëheqësit kudo duhet të vendosin, në trajtimin e bandave, se cili është ekuilibri i duhur midis respektimit të lirive civile dhe mbrojtjes së publikut. Z. Bukele ka treguar se çfarë mund të bëhet nëse dikush shpërfill të parën në ndjekje të së dytës.

I përballur me një krizë sigurie kur ai mori detyrën në vitin 2019, ai ka lejuar që atëherë policia të ndalojë këdo që ata dyshojnë (ose pretendojnë se dyshojnë) për lidhje bandash.

Më shumë se 74000 njerëz - ekuivalente me 8% të popullsisë së re meshkuj - janë arrestuar.

Vështirë se dikush ka pasur prova të duhura. Në disa mënyra, taktikat e tij kanë funksionuar.

Shkalla e vrasjeve ka rënë nga 51 për 100000 njerëz në tre, një përmirësim i madh.

Njerëzit e zakonshëm më parë ishin shumë të frikësuar për të dëshmuar kundër bandave.

Tani, dëshmia e tyre nuk është e nevojshme: çdo gangster që ecën në një rrugë duke kërkuar para për mbrojtjen mund të arrestohet në bazë të një telefonate anonime. Jeta normale është kthyer në lagjet me plumba.

Kjo ka pasur pasoja ekonomike. Krimi i bandave dikur kushtonte 16% të PBB-së, sipas një vlerësimi.

Ndërsa siguria është përmirësuar, bizneset e vogla janë rihapur ose zgjeruar.

Investimet nga firmat shumëkombëshe gjithashtu janë rritur dhe çmimi i borxhit të qeverisë së vendit, i cili kishte rënë në nivele të vështira në vitin 2022, është rritur.

JP Morgan Chase (kjo e fundit është bankë), mendon se shkalla e rritjes së mundshme vjetore të El Salvadorit është rritur nga 2% në rreth 3%.

Numri i salvadorianëve që përpiqeshin të kalonin kufirin nga Meksika në Shtetet e Bashkuara ra me një të tretën në vitin e fundit fiskal.

Ndryshimi është aq dramatik saqë vendet e tjera, në Amerikën Latine dhe më gjerë, e kanë vënë re.

Qeveritë e Perusë dhe Hondurasit kanë kopjuar elementë të programit të z. Bukele.

Kështu ka bërë edhe Ekuadori, ku bandat në muajt e fundit kanë vrarë një kandidat presidencial, kanë vendosur bomba, kanë nxitur trazirat në burgje, dhe kanë pushtuar një transmetim të drejtpërdrejtë televiziv.

Presidenti i Ekuadorit, Daniel Noboa, ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme, dhe ka dërguar ushtrinë në rrugët e policisë dhe burgjet, duke përmendur z. Bukele si frymëzimin e tij.

Në pjesën më të madhe të rajonit, zhgënjimi në rritje me demokracinë ushqehet nga një ndjenjë se qeveritë nuk po e mbajnë publikun të sigurt.

Sipas Latinobarómetro, një anketues, 54% e amerikanëve latinë nuk do të kishin problem nëse një regjim jodemokratik do të vinte në pushtet, për sa kohë që ai zgjidhte problemet - nga 44% në 2002.

Një nga detyrimet e para të çdo qeverie është siguria. Në këtë pikë, z. Bukele ka bërë një ndryshim, të paktën në afat të shkurtër.

Megjithatë, ka disavantazhe të mëdha në qasjen e tij. Një numër i madh salvadorianësh të pafajshëm janë burgosur, duke shkatërruar familjet e tyre emocionalisht dhe financiarisht.

Shumica mbeten të mbyllur në burgje të zymta dhe të mbingarkuara. Z. Bukele planifikon përfundimisht të mbajë gjyqe kolektive, me qindra të dyshuar në një seancë të vetme, dhe me pak mundësi për ndonjë prej tyre për të ngritur një mbrojtje koherente.

Z. Bukele e ka përdorur gjithashtu kryqëzatën e tij për rendin publik si një justifikim për të ecur drejt autoritarizmit.

Ai ka përdorur ushtarë për të frikësuar ligjvënësit. Ai ka pastruar dhe mbushur gjyqësorin.

Ai ka vendosur një gjendje të jashtëzakonshme “të përkohshme”, e cila vazhdon të zgjatet.

Gazetarët përballen me burg nëse raportojnë për goditjen e bandave në një mënyrë që “krijon panik”.

Rregullat e zgjedhjeve janë ndryshuar për t'i dhënë partisë në pushtet një avantazh.

Fuqitë që z. Bukele ka grumbulluar janë të mjaftueshme për të mashtruar shtypin, gjyqësorin dhe kundërshtarët e tij.

Kur të rizgjidhet, ai pa dyshim do të vazhdojë të çmontojë kontrollet dhe balancat. Nëse një ditë salvadorianët e lodhin, mund ta kenë të vështirë ta heqin. Dhe ai është vetëm 42 vjeç.

Një mësim është se politikanët që respektojnë sundimin e ligjit duhet ta marrin seriozisht krimin e nivelit të rrugës ose të rrezikojnë të pushtohen nga njerëz të fortë si z. Bukele.

Ai paralajmëron se nëse opozita do të fitonte, ata do t'i linte të gjithë gangsterët të lirë, siç thoshte një reklamë e fushatës.

Mënyra më e mirë për të reduktuar dhunën e bandave në Amerikën Latine do të ishte legalizimi i drogës kudo, duke hequr çmimin më të madh për të cilin luftojnë gangsterët.

Kjo nuk do të ishte një ilaç - bandat në El Salvador i fituan paratë e tyre kryesisht nga zhvatja.

Dhe kjo nuk do të ndodhë së shpejti - Shtetet e Bashkuara do ta bënin jetën të pakëndshme për çdo vend që do ta provonte.

Pra, liderët që kujdesen për liritë civile, duhet të bëjnë punën e vështirë, dhe të durueshme për të kuptuar se si të luftojnë krimin pa i shkelur ato.

Kjo do të thotë të trajnohet policia më mirë për të hetuar krimet, dhe të përshpejtohen gjyqet në mënyrë që të dyshuarit të mos kalojnë vite në qeli duke pritur ditën e tyre në gjykatë, gjatë së cilës ata mund të rekrutohen nga bandat.

Nuk do të thotë të përdorësh ushtrinë si polici.

Mësimi tjetër është se votuesit e tërhequr nga modeli i z. Bukele - një udhëheqës mesianik që grumbullon vazhdimisht më shumë fuqi për të mbrojtur kombin - duhet të kujtojnë se kjo histori rrallë përfundon mirë.

Diktatori dikur në modë i Nikaraguas, Daniel Ortega, tani drejton vendin vetë si një bos bande.

Nicolás Maduro i Venezuelës, i etur për të shkëputur vëmendjen nga kolapsi ekonomik që ka shkaktuar miqësia e tij, njoftoi së fundmi një plan për të aneksuar dy të tretat e Guajanës fqinje.

Gangsterët me tatuazhe janë të tmerrshëm. Por një sundimtar i pakufizuar mund të jetë edhe më shumë.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit