KUSH JANË HUTHITË? | NDJEKËS TË ZAJDIZMIT (NËN-SEKT SHIIT): GRUPI QË SULMON ANIJET NË DETIN E KUQ.

Uashington, Amerikë | Lufta midis Izraelit dhe Hamasit ka lënë valë në Detin e Kuq. Që nga fillimi i bombardimeve të Gazës, Huthitë, një grup rebel jemenas, kanë nisur një seri sulmesh ndaj anijeve të mallrave.

Kryengritësit, të cilët mbështeten nga Irani, thonë se po veprojnë në solidaritet me palestinezët.

Ata kanë kërcënuar se do të sulmojnë çdo anije që shkon për në Izrael ose largohet nga Izraeli pa dërguar ndihma humanitare në Gaza.

Më 19 nëntor 2023, luftëtarët Huthi rrëmbyen një anije mallrash me lidhje me një kompani izraelite.

Më 12 dhjetor, një raketë e lëshuar nga një zonë e kontrolluar nga Huthitë e Jemenit dëmtoi një cisternë norvegjeze, e cila, nuk ishte e destinuar për në Izrael.

Në shënjestër kanë qenë edhe luftanijet franceze. Amerika po përpiqet të mbledhë mbështetje për një task-forcë detare për t'u marrë me problemin.

Kush janë Huthitë dhe pse po përfshihen në luftë?

Lëvizja Huthi u shfaq në Jemenin verior, ku shumica e njerëzve ndjekin zajdizmin, një nën-sekt i islamit shiit.

Imamët zejdi kishin luftuar për kontrollin e rajonit për shekuj me radhë, dhe në vitin 1918 ata krijuan një shtet sovran.

Imamët sunduan deri në vitin 1962, kur një grusht shteti ushtarak shkaktoi një luftë civile që çoi në krijimin e Republikës Arabe të Jemenit.

Zonat e Zejdive u bënë më të varfëra se zonat e mesme me shumicë sunite. Në vitet 1980, qeveritë saudite dhe në një masë më të vogël ato jemenase filluan të promovojnë sunnizmin radikal në veri.

Si përgjigje u shfaq një lëvizje relativisht paqësore e rezistencës Zejdi.

Në vitet 1990, Hussein al-Huthi, një klerik zajdi, ndihmoi në hapjen e Rinisë Besimtare, shkolla verore që synonin të kundërshtonin krijimin e seminareve sunite të financuara nga Arabia Saudite.

Në vitin 2001 grupi i tij ishte ndarë; pasuesit e fraksionit të tij u bënë të njohur si Huthitë.

Mbështetja në rritje për lëvizjen e bëri atë një kërcënim për qeverinë e Jemenit; Udhëheqësit e vendit kishin mbështetur pushtimin e Irakut të Amerikës në vitin 2003, të cilin shumë jemenas e dënuan.

Duke përfituar nga zemërimi i tyre, Huthitë bënë thirrje për protesta masive.

Ata iu referuan Revolucionit Islamik të Iranit dhe të Hizbullahut të Libanit si modele të rezistencës.

Grupi miratoi një slogan që bënte thirrje për shfarosjen e Amerikës dhe Izraelit: Thuhet se Huthitë e kishin shqiptuar për herë të parë në vitin 2000, pasi panë pamjet e një fëmije palestinez të vrarë nga ushtarët izraelitë, gjatë intifadës së dytë, kryengritjes palestineze në fillim të këtij shekulli.

Ndërsa rebelimi në veri u rrit, qeveria e shtypi. Pasi Huthitë u vranë nga forcat qeveritare në vitin 2004, udhëheqësit e rinj Huthi luftuan luftën e tyre të parë kundër qeverisë jemenase.

Pjesa më e madhe e armatimit të tyre vinte nga tregu i zi, ose nga burime në ushtri.

Brutaliteti i shtypjes së qeverisë inkurajoi më shumë luftëtarë që të bashkoheshin me periudhat e mëpasshme të konfliktit, duke ndërtuar krahun ushtarak të grupit.

Në vitin 2011, gjatë pranverës arabe, Huthitë morën kontrollin e Saada-s, një provincë në Jemenin verior, dhe morën emrin Ansar Allah, ose “Mbrojtësit e Zotit”.

Në vitin 2014, Huthitë u larguan nga bastioni i tyre verior dhe morën kontrollin e Sana'a-s, kryeqyteti i Jemenit.

Me mbështetjen e Iranit, ata pushtuan pjesën më të madhe të Jemenit perëndimor.

Presidenti i atëhershëm i vendit, Abd Rabbo Mansour Hadi, iku në Arabinë Saudite.

Në vitin 2015, me kërkesën e tij, sauditët nisën një fushatë kundër Huthive: në vitet që pasuan rreth 25000 sulme ajrore vranë më shumë se 19000 civilë. OKB-ja tha në fillim të vitit 2023 se ishte ende kriza më e keqe humanitare në botë.

Që nga një armëpushim në prill të vitit 2022, Jemeni ka gëzuar një qetësi relative.

Kjo i ka lejuar Huthitë të forcojnë kontrollin e tyre në pjesë të vendit ende nën kontrollin e tyre, duke përfshirë Sana'a-n.

Ata duket se janë afër një marrëveshjeje me sauditët, që do të ndalonte luftën, dhe do të çimentonte rolin e tyre në qeveri.

Edhe pse luftëtarët e tyre bëjnë thirrje për vdekje për Amerikën dhe Izraelin, Huthive u mungojnë aftësitë për të paraqitur një kërcënim serioz jashtë Jemenit.

Ata ndoshta kanë pak raketa të afta për të arritur Izraelin. Një nga raketat e tyre me rreze të gjatë veprimi, Burkan-2h, mund të udhëtojë rreth 1000 km (jo aq larg sa duhet).

Por goditja e anijeve është një çështje tjetër. Ndihma e Iranit i ka transformuar Huthitë nga një ushtri e zhveshur në një forcë me shtrirje rajonale mbi një pengesë për tregtinë ndërkombëtare, duke i furnizuar ata me një arsenal armësh, dhe teknologji të sofistikuar për raketa antitank, balistikë dhe raketa lundrimi.

Sulmet e fundit të Huthive mund të rrisin kostot e sigurimit, ose t'i detyrojnë anijet të marrin një rrugë më të gjatë rreth Afrikës.

Kjo ka bërë që Perëndimi të marrë parasysh. Sulmet ndaj anijeve të lidhura me Izraelin mund të përmirësojnë pozicionin e grupit në botën arabe, ku mbështetja për kauzën palestineze është e lartë.

Nga kjo përfiton edhe Huthitë brenda vendit: veprimet e tyre duket se u kanë dhënë atyre një mbështetje nga të shtypurit në Jemen. Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit