SHKENCËTARËT PUBLIKUAN NJË ATLAS TË HARTËS SË TRURIT.

Uashington, Amerikë | Lordi Rathërfëurd (Lord Rutherford), zbuluesi i bërthamës atomike, e ndau shkencën në fizikë dhe mbledhjen e pullave Ai ishte, në fund të fundit, një fizikan.) Por ai kishte një pikë. Shkenca të tjera, si astronomia, kimia, gjeologjia, dhe më së shumti, biologjia, mbështeten shumë në mbledhjen e gjërave (jo fjalë për fjalë, në rastin e astronomisë), dhe klasifikimin e tyre në mënyra të ndryshme, që do të kënaqnin filatelistët. Fizika, në të kundërt, mbështetet në analizimin e fenomeneve. Thënë kështu, degët filateliste të shkencës kanë qenë mjaft të suksesshme, veçanërisht biologjia. Dhe këtë javë shikohet shtimi i një albumi të ri, në koleksionin e biologjisë, në formën e 21 punimeve për trurin, dhe qelizat e tij. Puna u krye nën kompetencën e Rrjetit të Regjistrimit të Qelizave të Iniciativës së trurit, i cili, organizohet nga Instituti Kombëtar i Shëndetësisë, në Amerikë. Punimet janë botuar në pjesë të ndryshme të revistave të Shoqatës Amerikane për Avancimin e Shkencës, Science dhe spin-off-et e saj. Ato synojnë të ndihmojnë në përgjigjen e tre pyetjeve të ndërlidhura: çfarë dhe ku janë komponentët qelizorë të trurit; cilat qeliza përfshihen në sëmundjet neurologjike dhe psikiatrike; dhe çfarë e bën trurin e Homo sapiens të ndryshëm nga ai i kafshëve të tjera? Truri, veçanërisht ai njerëzor, janë objektet më komplekse në universin e njohur. Ky kompleksitet theksohet nga fakti se siç konfirmojnë këto dokumente, ato llogariten (në varësi të mënyrës se si i përcaktoni këto gjëra), se përmbajnë rreth 3000 lloje të ndryshme qelizash. Për krahasim, jo shumë kohë më parë, trupat e tërë të njeriut, përfshirë trurin, u vlerësuan të ndërtoheshin nga vetëm 300 lloje qelizash. Vlerësimi u konfirmua nga një ekip studiuesish në Institutin Karolinska, në Stokholm, dhe Institutin Allen për Shkencën e Trurit, në Sitll (Seattle). Ata studiuan, pas vdekjes, trurin e tre burrave dhe një gruaje, duke marrë 606 mostra nga nëntë rajone të organit, dhe gjithashtu një nga palca kurrizore. Më pas ata nxorrën bërthamat e qelizave individuale, dhe shikuan molekulat e ARN-së në to. RNA është kimikisht e ngjashme me ADN-në, dhe vjen në shumë varietete, secila me një punë të ndryshme. Një nga më të rëndësishmet është të vepruarit si një lajmëtar, duke bartur udhëzime se si të bëhen proteina të veçanta nga bërthama, ku gjenet që kodojnë recetat e proteinave ruhen si ADN, në fabrikat qelizore, të quajtura ribozome, të cilat, i nxjerrin ato proteina. Analizimi i këtyre lajmëtarëve të ARN-së zbulon se cilat proteina po bëhen. Dhe proteinat që prodhon një qelizë përcaktojnë se çfarë lloj qelize është.

Mbi këtë bazë, studiuesit e dy instituteve gjetën 31 “supergrupe” qelizash me modele të ngjashme të shprehjes së ARN-së.

Këto, nga ana tjetër, ndahen në 461 grupime dhe 3313 nëngrupe - në fakt, lloje individuale të qelizave.

Supergrupet prireshin të përqendroheshin në një, ose në disa rajone të trurit (për shembull, korteksi cerebral kishte 16, hipokampusi kishte 12 dhe tru i vogël gjashtë).

Por kishte një përjashtim. Ky ishte një supergrup që ekipi e quajti “neuronet spërkatës”. Këto u shfaqën kudo.

Grupe të tjera gërmuan në detaje. Bing Ren i Universitetit të Kalifornisë, San Diego dhe kolegët e tij, për shembull, u përpoqën të karakterizonin qelizat jo drejtpërdrejt nga ARN-ja e tyre e dërguar, por, më tepër nga ndryshimet në mënyrën e paketimit të ADN-së në kromozomet e tyre.

Duke lejuar - ose duke ndaluar - aksesin në ADN, një paketim i tillë ndihmon në rregullimin e gjeneve që transkriptohen në lajmëtarë të ARN-së.

Kjo solli 107 modele të njohura.

Në mënyrë intriguese, disa nga këto modele mund të lidhen me tipare dhe sëmundje neurologjike.

Ekipi krahasoi vendndodhjet e pjesëve të ADN-së që kontrollojnë transkriptimin e gjeneve, dhe të cilat dihet se kanë variante të lidhura me sëmundjen, me modelet e paketimit të ADN-së të llojeve të ndryshme të qelizave.

Ata gjetën lidhje me 19 gjendje, duke përfshirë skizofreninë, depresionin, çrregullimin bipolar, sëmundjen e Alzheimerit dhe forma të ndryshme të varësisë.

Ndërkohë, një grup i tretë, i udhëhequr nga Rebecca Hodge dhe Trygve Bakken nga Instituti Allen, krahasoi trurin e njerëzve me atë të shimpanzeve, gorillave, makakëve (një grup majmunësh të botës së vjetër), dhe marmosetëve (një grup majmunësh të botës së re), duke kërkuar të dhëna për pyetjen e pakapshme se çfarë e bën trurin njerëzor njerëzor.

Ata zbuluan se një pjesë e përgjigjes mund të mos qëndrojë në vetë neuronet, por, në kastin mbështetës të qelizave të trurit jo neuronale, të quajtura qeliza gliale.

Të dhëna për thelbin e njerëzimit ka të ngjarë të gjenden në pjesë të gjenomit të quajtur hars dhe hcondels. Hars do të thotë rajone të përshpejtuara njerëzore. Këto janë pjesë të gjenomit që kanë mbetur të pandryshuara te majmunët, por që janë ndryshuar te njerëzit.

Hcondels - fshirjet e ruajtura nga njeriu - janë e kundërta: vendet ku ADN-ja e gjetur te majmunët mungon te njerëzit.

Ekipi gjeti se gene dhe rreth të dy zonave janë shpesh veçanërisht aktive ose veçanërisht joaktive në qelizat gliale.

Qelizat gliale vijnë në tre lloje: astrocitet, të cilat, rregullojnë rrjedhën e informacionit nëpër kryqëzimet ndërmjet neuroneve; mikroglia, të cilat, krasitin lidhjet ndërmjet neuroneve për të mbajtur rrjetin në rregull; dhe oligodendrocitet, të cilat, izolojnë fibrat nervore, dhe shkulin sinjalet që rrjedhin përgjatë tyre.

Kjo sugjeron se një pjesë e asaj që i jep trurit njerëzor njeriun e tyre qëndron në këto detaje mikroskopike të arkitekturës së tyre.

Një fillim i mbarë atëherë. Por kjo punë vetëm gërvisht sipërfaqen e kompleksitetit të vërtetë të trurit.

Për ta kuptuar atë siç duhet, kërkon jo vetëm renditjen dhe përshkrimin e komponentëve të ndryshëm, por, edhe sqarimin e mënyrës se si ato lidhen së bashku në njësi funksionale.

Mbledhja e pullave është mirë. Por ju duhet më shumë se kaq, për të kuptuar se si funksionon një shërbim postar.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit