ÇFARË DO TË THOTË PËR KONFLIKTIN NË UKRAINË DHE PËR INDINË VIZITA E SHI-së NË RUSI?

Shqipëroi: z. Erton Duka. Vizita e presidentit kinez në Moskë ka shumë implikime, duke përfshirë një tregues se Kina dhe miqtë e saj nuk janë më të detyruar të përputhen me një rend global të udhëhequr nga SHBA. Vizita e parë e presidentit kinez shi Xhinping (Xi Jinping) në Moskë që nga fillimi i luftës në Ukrainë ishte shumë e pritur. Për Rusinë, ishte një demonstrim i miqësisë me një vend ekonomikisht të fuqishëm - një shfaqje vendimtare e forcës kur ajo po përballet me sanksione në pothuajse çdo aspekt të ekonomisë së saj. I prirur për ta mbajtur Moskën fort në kampin e tij, Pekini donte gjithashtu ta projektonte presidentin kinez Shi si një paqebërës, për të çuar më tej kredencialet e tij diplomatike pas marrëveshjes Saudito-Iraniane. Cilat ishin produktet kryesore? Pavarësisht zhurmës për vizitën, deklarata kryesore e përbashkët e lëshuar nga Rusia dhe Kina në ditën e dytë të vizitës të martën ishte relativisht e matur. Vetëm disa javë para fillimit të luftës në Ukrainë vitin e kaluar, të dy liderët ishin zotuar se miqësia e të dy vendeve nuk kishte kufizime. Por, kjo frazë nuk u shfaq këtë herë. Miqësia midis dy popujve brez pas brezi ka një themel të fortë dhe bashkëpunimi i gjithanshëm mes dy vendeve ka perspektiva të gjera. Rusia ka nevojë për një Kinë të begatë dhe të qëndrueshme, dhe Kina ka nevojë për një Rusi të fortë dhe të suksesshme, thuhet në deklaratën e përbashkët për thellimin e partneritetit strategjik gjithëpërfshirës. Deklarata e dytë e përbashkët ishte një pohim drejt krijimit të një marrëdhënieje më të fortë ekonomike, me një listë të madhe propozimesh që ishin pjesë e një plani afatgjatë për t'u zbatuar deri në vitin 2030 . Rusia vuri në dukje në mënyrë specifike se të dy vendet mund të bashkojnë forcat për t'u bërë liderë botërorë në teknologjinë e informacionit dhe inteligjencën artificiale. Media shtetërore kineze theksoi se Rusia do të përdorte gjithnjë e më shumë renminbi në tregti. Presidenti Vladimir Putin tha se pjesa e përdorimit të rublës dhe juanit kishte arritur tashmë në 65% të transaksioneve tregtare dypalëshe. Kjo do të na lejonte të mbrojmë tregtinë e ndërsjellë nga ndikimi i vendeve të treta dhe tendencat negative në tregjet globale të monedhës, tha Putini. Sipas Reuters, samiti prodhoi 14 marrëveshje, por nuk rezultoi në nënshkrimin e një marrëveshjeje për një tubacion të ri gazi në Kinë nëpërmjet Mongolisë. Kina është në pozitë të mirë për të bërë një pazar të vështirë, pasi Moskës i duhet më shumë marrëveshja: Gazprom [korporata shumëkombëshe e energjisë shtetërore me shumicë ruse] po shikon nga Kina për të kompensuar kolapsin e tregut evropian që dikur përbënte 80 % e eksporteve të saj, vëzhgoi analiza e Reuters. South China Morning Post vuri në dukje se deklarata e përbashkët kishte një referencë më të paqartë për tubacionin e propozuar Power of Siberia 2, ndërsa Presidenti rus kishte pretenduar se ishte finalizuar. Duke cituar ekspertë, gazeta raportoi se tubacioni i ri do të mbështeste më tej nocionin se Kina dhe Rusia po afrohen edhe më shumë me njëra-tjetrën përballë sanksioneve dhe konfrontimeve perëndimore. Si ka reaguar Perëndimi? Dy rrëfimtaritë kryesore në mediat perëndimore kanë qenë se vizita tregon ambiciet globale të Kinës dhe se Moska me dashje e ka shënuar veten si partneri i vogël. Një Kinë e fortë po forcon një Rusi të dobët. Ky është titulli i vërtetë që përshkruan takimet spektakolare në Moskë këtë javë mes liderëve të dy vendeve. Kinezët nuk po ofrojnë armë (ende), por me siguri Shi ofroi mbështetje morale dhe psikologjike në atë që mund të përshkruhet si një vizitë e mirë për një të afërm të sëmurë,” shkroi David Ignatius në Washington Post. Për gazetat kryesore si The Guardian dhe Financial Times, titulli kryesor ishte gjithashtu rreth Putinit që luante fyellin e dytë ndaj Shi-së. Wall Street Journal analizoi se gatishmëria e Kinës për t'u futur në konflikt shënoi një fazë të re në vizionin e vendit për veten dhe rolin e tij në botë. Ajo dërgon një mesazh se Kina dhe miqtë e saj nuk janë më të detyruar të përshtaten me një rend global të udhëhequr nga SHBA dhe përbën një sfidë për Uashingtonin, pasi ai përpiqet të formësojë një botë që e sheh si të ndarë midis demokracive dhe autokracive. Si u shfaq në vizitë konflikti i vazhdueshëm në Ukrainë dhe zgjidhja e tij? Siç u përmend më herët, Kina e kishte përshkruar vizitën e Shi si atë të një paqebërësi, veçanërisht si një vazhdim i planit të paqes prej 12 pikash të lëshuar muajin e kaluar. Deklarata e përbashkët tha se Rusia "përshëndeti gatishmërinë e Kinës për të luajtur një rol aktiv në zgjidhjen e krizës ukrainase përmes mjeteve politike dhe diplomatike" dhe vlerësoi gjithashtu "propozimet konstruktive" të paraqitura në dokumentin e ministrisë së jashtme kineze. Ai tha se zgjidhja e krizës në Ukrainë duhet të respektojë shqetësimet e arsyeshme të sigurisë të çdo vendi dhe të parandalojë formimin e blloqeve konfrontuese që shtojnë karburant në flakë. Rusia përsëriti se ishte e gatshme të rifillonte bisedimet e paqes, gjë që u mirëprit nga Kina. Pati një përgjigje kaustike nga Uashingtoni. Nëse Kina dëshiron të luajë një rol konstruktiv në këtë konflikt, atëherë ajo duhet të bëjë presion ndaj Rusisë që të tërheqë trupat nga Ukraina, tha zëdhënësi i sigurisë kombëtare të SHBA-së, John Kirby. Sipas CNN , vizita e Shi në Moskë nuk arriti të lëvizte gjilpërën për zgjidhjen e konfliktit të Ukrainës. Në vend të kësaj, Shtëpia e Bardhë lavdëroi për vizitën e papritur të kryeministrit japonez Fumio Kishida në Ukrainë. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky u tha gazetarëve të martën se ai e kishte ftuar Kinën të përfshihej në bisedime, por ende nuk kishte marrë një përgjigje. Ne propozuam që Kina të bëhet partnere në zbatimin e formulës së paqes… Ne e përcollëm formulën tonë në të gjitha kanalet. Ju ftojmë në dialog. Ne presim përgjigjen tuaj. Po marrim disa sinjale, por ende nuk ka specifika, tha ai. Në përgjigje, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se mungesa e përgjigjes së Pekinit ndaj formulës së paqes në Ukrainë ishte një çështje që ka të bëjë me marrëdhëniet dypalëshe Kinë-Ukrainë. Ai gjithashtu se presidenti Putin i vuri në dukje presidentit kinez Shi se shumë dispozita të planit të paqes kinez për Ukrainën mund të merren si bazë për zgjidhjen e Ukrainës kur Perëndimi dhe Kievi do të jenë gati për të. Në të njëjtën kohë, ai vuri në dukje se deri më tani, një gatishmëri e tillë nuk ishte vërejtur, raportoi TASS, agjencia shtetërore ruse e lajmeve. Çfarë do të thotë vizita për Indinë? Implikimi i drejtpërdrejtë për Indinë nga deklarata e përbashkët Rusi-Kinë është kritika ndaj politikës së Indo-Paqësorit dhe Kuad-it. Deklarata thoshte: “Të dy palët shprehën shqetësim të madh për forcimin e vazhdueshëm të NATO-s të lidhjeve të sigurisë ushtarake me vendet e Azisë-Paqësorit dhe minimin e paqes dhe stabilitetit rajonal. Të dy palët kundërshtojnë strukturat e bllokut të mbyllur dhe ekskluziv në rajonin e Azi-Paqësorit për të krijuar politikë blloku dhe konfrontim kampesh. Të dy palët theksuan se Shtetet e Bashkuara i përmbahen mentalitetit të Luftës së Ftohtë dhe ndjekin 'Strategjinë Indo-Paqësore', e cila ka një ndikim negativ në paqen dhe stabilitetin në rajon. Kina dhe Rusia janë të përkushtuara për të ndërtuar një sistem sigurie të barabartë, të hapur dhe gjithëpërfshirës të sigurisë Azi-Paqësorit, i cili nuk synon vendet e treta, në mënyrë që të ruajë paqen, stabilitetin dhe prosperitetin rajonal. Përmendja tjetër ishte zotimi i dy vendeve për të forcuar koordinimin në forumet shumëpalëshe dhe formatet trepalëshe si "Kinë-Rusi-Indi". Meqenëse India është gjithashtu kryesuese e G-20, deklarata e përbashkët nuk premton arritjen e një konsensusi në samitin e shtatorit. “Të dy palët dënojnë me forcë politizimin e platformave shumëpalëshe dhe përpjekjet e vendeve të caktuara për të futur çështje të jashtme në axhendën e platformave shumëpalëshe dhe për të zbehur detyrat kryesore të mekanizmave përkatës”, thuhet në deklaratë. Rusia dhe Kina nuk kishin arritur të ri-miratonin gjuhën për Ukrainën e përdorur në deklaratën e Balit në dy takimet e fundit ministrore të G-20 në Indi. Establishmenti indian ka paralajmëruar vazhdimisht se qasja e ashpër e Perëndimit ndaj Rusisë përfundimisht do ta afronte Moskën me Kinën. Kështu, rreshtimi aktual pas konfliktit të Ukrainës nuk është befasi. Ndërsa India do të preferonte që Rusia të distancohej nga sfera e ndikimit të Pekinit, kjo duket shumë e pamundur në të ardhmen e afërt. Sipas profesorit të njohur të vëzhguesit të Kinës, Jabin T. Jacob, shqetësimi se Rusia po bëhet një partner i vogël i Kinës është i vlefshëm. Ndërsa Kina pretendon se promovon paqen, mund të jetë e dobishme për të, që ta zgjasi konfliktin e Ukrainës, gjë që do ta thante Rusinë politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht. Kjo do t'i lejonte Kinës të zgjeronte ndikimin e saj në Euroazi - ajo tashmë ka filluar të ofrojë garanci sigurie për vende të tilla si Kazakistani dhe e quajti Bjellorusinë një "partner strategjik të të gjitha kushteve", siç bën Pakistani. Pavarësisht pretendimeve të Indisë për ruajtjen e autonomisë strategjike, ajo nuk ka qenë në gjendje ta kthejë atë në përdorim efektiv. Kina ishte në gjendje të ndryshonte marrëveshjen Iran-Saudi dhe madje Japonia duket më aktive në krahasim, siç shihet në vizitën e kryeministrit të saj në Kiev. Me më shumë lojtarë të jashtëm që bëhen aktivë në lagjen e afërt dhe të zgjeruar të Indisë, aftësia e Nju Delhit për të marrë drejtimin dhe hapësira e tij për manovrim do të kufizohen, sipas profesorit Jacob. Sipas Claude Arpi, eksperti francez me bazë në Indi për lidhjet Indi-Kinë, ka dyshime në lidhje me aftësinë e Kinës për të shërbyer si një ndërmjetës dhe një lojtar i përgjegjshëm global. Një pengesë e rëndësishme mund të jetë ekonomia kineze, e cila ka shfaqur tregues të ngadalësimit dhe mund të shërbejë si një pengesë për ambiciet e Kinës, sipas Arpit.