ÇFARË I MËSON BOTËS DIPLOMACIA E HENRI KISINXHERIT?

Uashington, Amerikë | Për dikë që promovoi pikëpamjet e tij në mënyrë të palodhur, z. Henri Kisinxhër (Henry Kissinger) u keqkuptua çuditërisht.

Shumë e shohin atë si eksponentin kryesor të një realizmi amoral që njollos Amerikën.

Sigurisht, si çdo diplomat, ai gënjeu për vendin e tij (dhe herë pas here veten).

Më shqetësuese, ai ishte i gatshëm të shihte dhjetëra mijëra njerëz të vrarë, nëse mendonte se këtë e kërkonte interesi kombëtar.

Megjithatë, ajo që e dallon z. Kisinxhër (Kissinger), i cili, vdiq këtë javë, në moshën 100-vjeçare, nuk ishte vetëm realpolitika e tij, por, fakti se praktika e tij e diplomacisë u godit gjithashtu me idealizëm. Është një stil që mban mësime të vlefshme edhe sot.

Kisinxherët e mundshëm në Shtëpinë e Bardhë Baidn (Biden) - dhe ata ekzistojnë - përballen me disa sfida të frikshme.

Rivaliteti midis Kinës dhe Amerikës po bëhet gjithnjë e më helmues. Luftërat e hidhura janë ndezur në Ukrainë dhe Gaza.

Ndarjet politike po copëtojnë demokracitë perëndimore. Çështjet globale të vështira për t'u zgjidhur, si për të frenuar ndryshimet klimatike, dhe për të minimizuar rreziqet e inteligjencës artificiale, po grumbullohen.

Duke folur për organin e shtypit të Klubit të të Treqindëve, gazetën Ekonomisti (The Economist) në muajin prill të vitit 2023, vetë z. Kisinxhër (Kissinger) dukej pothuajse i mbingarkuar.

Por tema e tij qendrore ishte në thelb të idealizmit të tij. Puna e jetës së tij, tha ai, i ishte kushtuar parandalimit të një përsëritjeje të luftërave në vitit 1914-18 dhe 1939-45, që ia kishin shkatërruar fëmijërinë në Gjermani, dhe në pjesën më të madhe të botës, shumë të tjerëve.

Sot kjo nënkupton ruajtjen e paqes mes Kinës dhe Amerikës. Metoda e tij ende po shqyrtohet. Fillon me analiza të paanshme.

Në vitet e tij të mëvonshme, z. Kisinxhër (Kissinger) u kritikua shpesh se ishte i butë me Kinën.

Por, shqetësimi i tij, ishte të hiqte dorë nga mendimi që e portretizonte atë si një fuqi në rritje si Gjermania e Kaiserit, e prirur për zgjerim.

Kina, kundërshtoi ai, e shihte rendin e bazuar në rregulla si rregullat e Amerikës, dhe rendin e Amerikës.

Ajo donte hapësirë për t'u përshtatur, jo për ta përmbysur fare sistemin.

Analiza e papasionuar çon në recetën e ardhshme të z. Kisinxhër (Kissinger), për të jetuar, dhe për të lënë të jetojnë.

Duke u mbështetur në studimin e tij për diplomacinë evropiane të shekullit të 19-të, ai argumentoi se stabiliteti kërkonte që shtetet të toleronin dallimet e njëri-tjetrit.

Kërcënimi kryesor për paqen nuk vjen nga realistët, mendoi ai, por nga të zelltarët dhe prozelitistët, që dënojnë shpejt, dhe që kërkojnë ndryshim në një pikë parimore.

Prandaj, z. Kisinxhër (Kissinger) rekomandoi që Kina dhe Amerika të bisedojnë, fillimisht në heshtje, për të krijuar besim, dhe që të shmangin çështjet, si tregtia dhe Tajvani, ku dallimet janë të pakalueshme.

Analiza dhe toleranca janë forcuar nga thirrja e z. Kisinxhër (Kissinger) për parandalim ushtarak.

Vlerësimi i Amerikës për Kinën mund të jetë i gabuar, ose mund të jetë i vjetëruar. Përpjekja për të bashkëjetuar mund të jetë themeluese. Nëse po, ajo që në fund e ruan paqen, është kërcënimi i luftës, dhe gatishmëria për ta realizuar atë.

Kritikët e shumtë të z. Kisinxhër (Kissinger) e konsiderojnë atë përgjegjës për një mori vrasjesh në Kamboxhia, dhe Bangladesh, në vitet 1970, si dhe për ndihmën për rrëzimin e qeverive të zgjedhura.

Ai u përgjigj se gjithçka duhej të ishte në varësi të paqes midis Amerikës dhe Bashkimit Sovjetik.

Ideja se ai po vepronte nga nevoja është një pretendim gjithëpërfshirës dhe i panjohur.

Megjithatë, siç tregon reagimi i botës ndaj sulmeve të Izraelit në Gaza, gatishmëria e tij për të sakrifikuar jetën njerëzore, në kërkim të stabilitetit, ndoshta do të shihej si e patolerueshme sot.

Në mënyra të tjera, gjithashtu, Diplomacia Kisinxheriane është më e vështirë tani, sesa kur ai po qarkullonte në Lindjen e Mesme, si sekretar i Shtetit.

Takimet sekrete të kanaleve të pasme përfundojnë duke u suvatuar në TikTok.

Bota nuk mund të renditet kaq lehtë sipas një hierarkie të aleatëve dhe klientëve të mbështetur nga sovjetikët dhe amerikanët.

Është multipolare.

Me gjithë këtë, do të ishte për të ardhur keq, nëse vizioni i diplomacisë së z. Kisinxhër (Kissinger) do të vdiste bashkë me të.

Një botë e rrezikshme, ka shumë nevojë për zotërimin e tij të ndërveprimit delikat midis interesave, vlerave dhe përdorimit të forcës. Kërkimi për stabilitet, tashmë duhet të vazhdojë pa të.

Nga z. Erton Duka.

© Copyright | Agjencia Telegrafike Vox

Ne të njohim me botën | www.007vox.com | Burimi yt i informacionit